Poseł do Parlamentu Europejskiego prof. Ryszard Legutko złożył interpelację do Komisji Europejskiej w sprawie obszarów Natury 2000 w Polsce. W imieniu komisji odpowiedzi udzielił komisarz Janez Potočnik.
Treść zapytania :
Podczas procesu akcesyjnego Polski do UE do polskiego systemu prawnego zostały implementowane: Dyrektywa Ptasia oraz Dyrektywa Siedliskowa. Dyrektywy te regulują prawne ramy funkcjonowania obszarów ochrony przyrody (Natury 2000), który obejmują 20% powierzchni lądowej Polski.
Niestety pośpieszne tworzenie listy obszarów chronionych w Polsce (przełom XX i XXI w.) oraz brak rekompensat finansowych dla samorządów posiadających na terenie swojej gminy obszary Natury 2000, doprowadziły do negatywnej oceny ich funkcjonowania przez znaczną część mieszkańców Polski.
Obszary Natury 2000, jak wynika z badań ankietowych przeprowadzonych wśród samorządowców, są traktowane jako bariera rozwoju dla gmin. Taka ocena wynika m.in z faktu prawnego ograniczenia inwestycji na terenie gminy. Dodatkowo samorządy wskazują, że odmawia się im rekompensat za utracone przez gminę dochody oraz brak wsparcia w procesie aktualizacji obszarów chronionych. Należy również zaznaczyć, że obszary Natury 2000 znajdują się najczęściej na terenie gmin biednych, których nie stać na utratę dochodów wynikających z obostrzeń w realizacji inwestycji.
W związku z powyższym zwracam się z następującymi pytaniami:
1) Czy Komisja Europejska rozważa wprowadzenie systemu rekompensat dla gmin, w których znajdują się obszary Natury 2000?
2) Czy Komisja Europejska podejmie działania mające na celu przyznanie dotacji dla gmin, które chcą przeprowadzić aktualizację obszarów Natury 2000?
Odpowiedź udzielona przez komisarza Janeza Potočnika :
1) Komisja nie zamierza wprowadzać systemu odszkodowań dla gmin za wyznaczenie na ich terytorium obszarów sieci Natura 2000. Wynika to z faktu, że wyznaczanie obszarów sieci Natura 2000 zasadniczo nie wpływa na prawa własności gruntów; nie oznacza ono również automatycznej utraty dochodów dla właścicieli gruntów. Jeśli taka utrata dochodu rzeczywiście następuje (na przykład ze względu na wymóg zmiany dotychczasowej praktyki użytkowania gruntów), wszelkie decyzje w sprawie rekompensaty należą do właściwych organów krajowych. Mając to na uwadze, należy jednak podkreślić, że Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich[1], w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich (PROW), przewiduje możliwość wypłaty odszkodowania dla rolników i innych właścicieli gruntów za dodatkowe koszty i utracone dochody wynikające z niedogodności na obszarach należących do sieci Natura 2000[2]. W procesie negocjacji dotyczących PROW Komisja zachęcała polskie władze, by skorzystały z tej możliwości w latach 2007–2013 i 2014–2020.
2) Inwestycje związane z wyznaczaniem obszarów sieci Natura 2000, w tym korekta granic – w przypadku naukowego uzasadnienia – jak również planowanie zarządzania, mogą kwalifikować się do współfinansowania ze środków UE. Możliwości te zostały szczegółowo wyjaśnione w niedawno zaktualizowanym podręczniku dotyczącym finansowania sieci Natura 2000[3].
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.
[2] Artykuł 30 rozporządzenia nr 1305/2013.
[3] http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/financing/index_en.htm#guidancehandbook
